Andrzejki

Św Andrzej to pierwszy powołany Apostoł, był On uczniem św. Jana Chrzciciela, był Żydem, pochodził z Betsaidy i był młodszym bratem św. Piotra. Obaj byli rybakami. Andrzej jako pierwszy spotkał Jezusa nad Jordanem i został Jego uczniem. W Polsce kult św. Andrzeja jest bardzo żywy, ku jego czci zbudowano 121 kościołów i kaplic.

Na św Andrzeja kończy się zazwyczaj rok kościelny, a z Adwentem zaczyna się nowy, więc chłopcy i dziewczęta z roztopionego wosku zgadywali, kto z nich pierwszy się ożeni lub wyjdzie za maż. Wróżby te nazywano „andrzejkami”

Dziś andrzejki związane są z hucznymi zabawami i z wróżbami. Wypadają na koniec listopada w nocy z 29 na 30. Po Andrzejkach rozpoczyna się Adwent, więc jest to ostatnia okazja do organizowania hucznych zabaw. Na początku zabawy Andrzejkowe były traktowane dość poważnie, bo miały charakter matrymonialny i obchodziły je wolne, niezamężne dziewczęta. Wierzone że przyszłość objawiają duchy, które zestępują na ziemię.

W Polsce sformułowania „andrzejki” po raz pierwszy w 1557 r. użył Marcin Bielski - renesansowy poeta, pisarz oraz tłumacz. O andrzejkowych wróżbach pisał w swojej sztuce teatralnej „Komedyjka Justyna i Konstancyjej”.

Podczas zabaw Andrzejkowych wykonywano miłosne rytuały, które miały sprowadzić dla panny odpowiedniego kandydata na męża. Takim rytuałem na Kresach Wschodnich było np. wysiewanie ziaren lnu i konopi na skrawku pola a następnie zagrabiano je męskimi spodniami, aby sprowadzić odpowiedniego kandydata na męża do domu. Panny potrafiły pościć przez cały dzień, jednocześnie modląc się do świętego Andrzeja, po to, aby we śnie ukazał jej się ukochany mężczyzna. Dziewczęta w wigilie św. Andrzeja ścinały gałązki czereśni lub wiśni. Taką gałąź trzymano w dzbanie aż do wigilii Bożego Narodzeni i jeśli zakwitły kwiat, była to wróżba, która zwiastowała jej szybkie zamążpójście.


Oczywiście dziś najbardziej popularne jest lanie wosku. Gorący wosk należy przelać przez dziurkę od klucza do zimnej wody. Najlepiej do tego celu użyć jest stary, duży klucz. W dawnych czasach używano kluczy do bram cmentarnych,po to, aby pomóc w połączeniu między światami żywych i umarłych. Gdy wosk zastygnie odczytuje się jego symboliczne znaczenie z cienia, który rzuca na ścianę. Można tam zobaczyć sylwetkę przyszłego męża czy też akcesoria związane z jego zawodem.
Dość znane do dzisiaj jest ustawianie butów jeden za drugim od ściany aż do progu . But panny, który pierwszy wyjdzie poza próg, oznacza że ta pierwsza zostanie mężatką.



Jeśli chcesz poznać swojego wybranka to przygotuj specjalne kule z ciasta bądź mięsa, które będzie mógł zjeść pies, każda kulka symbolizuje wybranego, konkretnego chłopca. Pierwsza zjedzona kulka wskazuje pannie idealnego kandydata.


Popularną do dziś jest wróżba z obierki jabłka. Jabłko należy obierać tak, aby powstała jak najdłuższa jedna obierka, którą następnie rzucamy za siebie, a kształt obierki oznacza pierwszą literę imienia przyszłego partnera.
W trakcie andrzejkowego wieczoru, można również wykorzystać wróżbę ze szpilek. Szpilki z kubeczka wysypujemy na obrus, aż uda nam się z nich odczytać jakąś literę. Każda litera ma określone znaczenie. Litera A - podróż/przeprowadzka E - sukcesy w nauce H - szczęśliwa miłość K - sukcesy towarzyskie lub zawodowe L - uwaga na złodziei (odwrócona litera ostrzega przed wypadkiem lub problemami zdrowotnymi) M - ciekawa propozycja zawodowa N - szczęście w życiu (w każdej dziedzinie) T - masz sprawdzonych przyjaciół, którzy zawsze ci pomogą W - uwaga na oszustów V - strzeż się przed osobami, które będą chciały ciebie wykorzystać X - szczęście sprzyja Ci we wszystkim.



Z dniem św. Andrzeja Apostoła lud polski łączył różne przysłowia. Oto niektóre z nich:

„Gdy św. Andrzej ze śniegiem bieży, sto dni śnieg na polu leży."

„Gdy w Andrzeja deszcz lub słota, w grudniu drogi bez błota.”

„Na świętego Andrzeja trza kożucha dobrodzieja.”

„Kiedy na Andrzeja poleje, poprószy, cały rok nie w porę rolę moczy lub suszy."

„Święty Andrzej wróży szczęście i szybkie zamęście.”

„Na św. Andrzeja dziewkom z wróżby nadzieja."

„Jeżeli na świętego Andrzeja wiatr i mgła, to od Bożego Narodzenia będzie sroga zima.”




Pamiętajcie, aby tego dnia dobrze się bawić, wypełnić się dobrymi emocjami, pozytywnie wizualizować i wierzyć w dobrą wróżbę.

Leszek Płoński